Showcase

Eclips artikel

Sunday, 3 December 2006

Voor het blad van Uitgeverij L (*Eclips*) mocht ik een artikel schrijven over Geheim van de Tijd. Dit werd het:

Het ideale science fiction verhaal is voor mij een verhaal dat mij na lezing de vertrouwde werkelijkheid doet ervaren als de in het verhaal beschreven werkelijkheid. Sommige films en boeken hebben dat effect: ze geven je het besef dat er achter de wereld die je kent een andere wereld verscholen ligt. Zulke verhalen maken barsten in je wereldbeeld, en wat mij betreft nog liever onherstelbare scheuren.
Een van de meesters in dit genre is uiteraard Philip K. Dick, wiens verhalen op allerlei manieren laten zien dat de werkelijkheid gewantrouwd dient te worden. Een aantal van Philip K. Dick’s verhalen zijn verfilmd (??Blade Runner??, Total Recall, Minority Report) maar mijn onbetwiste favoriet is: VALIS. Na lezing van dit bizarre boek veranderde de realiteit voor mij in een Rorschach-vlek; ik heb dagen nodig gehad om weer gewoon naar een supermarkt te kunnen gaan zonder te denken dat ik in een droom was beland. De personages in Philip K. Dick’s verhalen zijn slechts één ervaring verwijderd van een complete ineenstorting van hun wereldbeeld. En ondanks de ongemakken die dit met zich meebrengt, is dit wat ik zoek in de boeken en films die ik lees en zie.
Er zijn talloze films die met dit ideeëngoed spelen, zoals ?Groundhog Day??, Truman Story, Sixth Sense, Pi, en natuurlijk The Matrix. Het feit dat deze films enorm populair blijken bij een groot publiek, wijst er naar mijn idee op dat veel mensen bewust of onbewust iets voelen voor het idee dat alles best wel eens héél anders zou kunnen zijn dan ze denken. Ik vind het veel te gemakkelijk om te zeggen dat de werkelijkheid zoals we die denken te kennen in wezen slechts een illusie *is, zoals tegenwoordig in New Age kringen vaak wordt gedaan. Philip K. Dick zei het mooier: De werkelijkheid is het spul dat niet weggaat als je dóór hebt dat het een illusie is. De kunst is om het illusionaire van de werkelijkheid *aannemelijk te maken. En als het even kan om de randjes en hoekjes van de werkelijkheid in kaart te brengen waar de X-factor zich het duidelijkst laat zien. Van de vele denkers, schrijvers en filmmakers, die dit hebben geprobeerd, gebruikt het merendeel zó veel fantasie dat mijn ideeën over de manier waarop het leven in elkaar zit niet begonnen te wankelen, laat staan dat ze aan diggelen gingen. Een film als The Matrix (deel een, wel te verstaan) had dat effect wel: mijn wereldbeeld (en niet alleen dat van mij gelukkig) is door The Matrix voorgoed veranderd.
Omdat ik als strip-letteraar tot over mijn oren in de stripwereld zit, heb ik ook wel eens wat strip-scenario’s geschreven. Maar nooit een lang verhaal, en nooit voor een groot publiek. Dat ik best wel eens een science fiction-strip zou willen schrijven, stak ik niet onder stoelen of banken, maar ik rekende er niet op dat ik die kans ooit zou krijgen. Science fiction strips zijn in Nederland niet erg populair. Toen het aanbod kwam om voor Eric Heuvel niet één boek maar liefst een hele serie te schrijven, besefte ik al snel hoe waar het gezegde is dat de gevaarlijkste wensen zijn de wensen die uitkomen.
Mijn idee was in een Matrix unplugged-verhaal te schrijven: een verhaal waarin alles gebeurd in de hoofden van de personages en waarin niets plaats vindt dat niet u en mij ook overkomt. Dat bleek al snel te saai voor de lezers die gewend zijn dat strips veel actie kent, grappen en spektakel bieden. Na een hoop gesprekken slapeloze nachten ontdekte ik de gulden middenweg, die ik van nature geneigd ben over het hoofd te zien. Het resultaat is een reeks geworden waarin naast allerlei psychologische verwarring er ook een fiks aantal fysieke situaties voorkomen en die de hoofdpersonages het leven zuur maken. Het verhaal draait om een jonge, gescheiden moeder (*Sabina Tromp*), die aanvankelijk tegen haar wil in een avontuur wordt betrokken dat gaandeweg steeds vreemder en ingewikkelder wordt. Maar terwijl de anderen één voor één afhaken, blijkt Sabina in haar rol te groeien naarmate de problemen groeien, en komt aan het einde uiteraard alles goed. Nou ja, bijna. “Geheim van de Tijd” is een tijdreis-verhaal, en zoals iedereen weet levert tijdreizen per definitie meer problemen op dan oplossingen. Dit verhaal is een verhaal dat eindigt waar het begint: de hoofdrol-spelers zijn een hoop ervaringen rijker geworden, maar hebben er net zo veel vragen bij gekregen als antwoorden. En de lezer hopelijk ook!
Eén van de hoofdrolspelers in het verhaal is een man (*Marantz*) die kunstmatig in leven wordt gehouden en die in het hele verhaal alleen maar in een soort aquarium drijft. Het verhaal draait om een aantal ideeën van de man. De figuur is gebaseerd op één van mijn papieren helden, Terence McKenna, die helaas in 2000 is overleden. Wat mij betreft is hij één van de origineelste denkers die tot nu op deze planeet hebben rondgelopen. Zijn boeken (vooral True Hallicination) en de tientallen lezingen, die allemaal zijn te vinden op een McKenna gewijde sites, behoren tot de meest inspirerende en fascinerende informatie die tot nu toe op mijn pad is gekomen.
Ik houd van mysteries. In “Geheim van de Tijd” heb ik mijn ideeën over een aantal van mijn favoriete mysteries verwerkt. Die ideeën komen (helaas!) niet in de buurt van de waarheid; ik weet niet of alle graancirkels mensenwerk zijn (al vermoed ik dat wel); ik weet ook niet of onze psyche in staat is om rechtstreeks informatie door de tijd en ruimte te verzenden en te ontvangen (al vermoed ik van wel); ik weet evenmin of er iets van onze persoonlijkheid de dood van het lichaam overleeft (ik denk het niet). Maar ik probeer altijd dingen te schrijven die niet helemáál op fantasie berusten. Dat is trouwens knap moeilijk, omdat de werkelijkheid de wonderlijke neiging heeft ieders verbeelding te overtreffen.