10. Geluidskwaliteit

Thursday, 30 November 2006

Mijn zoon (11) luistert terwijl hij aan de computer zit vaak naar muziek. Dat zijn wekenlang dezelfde liedjes die hij ook op zijn CD-speler draait. Maar in plaats van dat hij zijn CD in de computer doet, gaat hij naar www.clipjes.nl of www.clippagina.nl, waar je video´s van hits kunt bekijken. Om mij te laten meegenieten, gaan de krakkemikkige speakers van de computer af en toe vol open en wat mij opviel, is hoe slecht de geluidskwaliteit van die streams meestal is. Dit wordt een enigzins technisch verhaal en omdat ik zo min mogelijk lezers onderweg wil kwijtraken, zal ik zo veel mogelijk technische termen verklaren. Een stream is audio of video die op het internet wordt aangeboden, maar die je alleen kunt beluisteren of bekijken, en dus niet downloaden.
Als geluidstechnicus en verzamelaar van ouderwets vinyl vind ik de geluidskwaliteit van standaard MP3-tjes (128 kilobytes per seconde) al uiterst mager, maar het geluid van de meeste streams is nog veel slechter. Op een gegeven moment vroeg mijn zoon of ik het geluid van één van zijn lievelingsclips voor hem op een CD wilde zetten. Dat kan met een geluidsrecorder: het digitale equivalent van de ouderwetse cassetterecorder. Het is niet echt makkelijk, en ook aardig wat werk (vergelijkbaar met het op een cassette zetten van een liedje uit een videofilm). Bovendien gaat er door de bewerking opnieuw een deel van de geluidskwaliteit verloren. Ik zei: “Je hebt de CD gekocht, waarom wil je dan luisteren naar zo´n hoofdpijn verwekkende rot-opname?” Maar het bleek dat bij de videoclip een intro en een uitro zaten die niet op de CD staan, en als vader en geluidsjager begrijp je dat, dus heb ik die avond een CD-tje gemaakt van het geluid van die videoclip. Toen ik controleerde of de CD gelukt was, kreeg ik een lachbui: het resultaat klonk alsof er buitenaardse wezens via de middengolf een 78toeren-plaat hadden opgepikt. Maar ik legde de CD op tafel, zodat mijn zoon de volgende ochtend zelf kon horen dat dit niet werkt. Toen ik hem later op de dag vroeg hoe hij die buitenaardse middengolf-uitzending vond, keek hij me verbaasd aan en zei alleen maar bedankt. “Deed het geen pijn aan je oren?” “Nee, hoezo?” Zijn enthousiasme over de mogelijkheid om nu de hele dag naar die clip te kunnen luisteren was kennelijk te groot om zich druk te maken over de slechte geluidskwaliteit.
Ik heb het idee dat een groot deel van de huidige jeugd opgroeit met geen enkel benul van hoe mooi geluid kan klinken. Vanaf het moment dat er geluid kon worden opgenomen, is er onvoorstelbaar veel moeite gedaan om dat zo goed mogelijk te reproduceren. Met name in de jaren zestig had elk zichzelf respecterende platenlabel een aparte afdeling voor dit doel dienst. Met de introductie van de MP3 is er een enorme stap terug gezet in deze ontwikkling en het verbaast mij dat er maar zo weinig mensen zijn die zich hierover beklagen. Sterker nog: het blijkt dat er grote aantallen mensen bereid zijn 99 eurocent voor een MP3-tje te betalen. Zoveel zelfs dat betaalde downloads sinds kort meetellen bij de samenstelling van hitlijsten. En begin april stond voor het eerst in de geschiedenis een liedje op nummer 1 van de Britse Top 40.Op zich is dit een heugelijk en veelbetekenend feit; al die duizenden mensen hebben de mogelijkheid om dat nummer gratis te downloaden via file-share-programma´s, maar ze kozen er toch voor om het te kopen. Wat mij verbaast, is niet zozeer het feit dat mensen, in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, graag bereid zijn om te betalen voor muziek die ze goed vinden, maar dat zoveel mensen genoegen nemen met een MP3-tje. Misschien ben ik te verwend of te oud, maar ik vind één euro duurbetaald voor een dragerloos bestandje waarin een groot deel van de originele opname niet te horen is. Als je goed geluid gewend bent, hóór je dat er iets ontbreekt.
Het is één van de dingen die in de hele discussie over het copyright-dilemma bijna worden vergeten: in plaats van te ageren tegen bepaalde zaken (in dit geval het gratis downloaden van muziek), wat sowieso meestal vooral averechts werkt, is het beter om argumenten aan te dragen vóór je standpunt. Is dit geval is dit o.a. mensen laten horen hoe mooi geluid kan zijn. Afgaande op de ervaring met mijn zoon is het nog maar de vraag of dat lukt. Het kan zijn dat een groot deel van de huidige generatie genoegen blijft nemen met een geluidskwaliteit die een belediging is voor al de mensen die decennia lang hebben gewerkt om een zo perfect mogelijke opname- en reproductietechniek te realiseren. Maar ik denk dat er voldoende mensen zijn die het verschil wel kunnen horen. En om die mensen is het mij ook te doen. Alleen, soms moet je mensen erop attent maken dat er een verschil Ís. Dat is geen enkel probleem, ik doe het graag!