Zak-atlassen
Monday, 30 January 2017
Ik verzamel geen atlassen. Maar ik heb er best veel. Als ik er eentje zie liggen en hij is mooi en hij kost maar een paar euro neem ik hem toch vaak mee. Het moeten wel oude attlassen zijn, liefst met handgetekende en -beletterde kaarten. En liefst met een vormgeving die museumwaardg is. Dat soort atlassen zijn niet zeldzaam. Ik moet me inhouden, anders had ik dat museum hier in mijn werkkamer.
Vandaag was ik aan het opruimen en zag ineens drie zakatlassen bij elkaar liggen op de stapel boeken waarvan ik nog moet beslissen of ik ze ga bewaren of niet:
Kaarten maken was en is nog steeds een ingewikkeld ambacht. Een kaart is als een verovering op de wereld. Er is weinig mooier dan lezen over hoe mensen ooit het hele concept van kaarten hebben bedacht en gerealiseerd. Kaarten zijnnu zo vanzelfsprekend, maar tot een paar honderd jaar geleden waren bruikbare kaarten meer waard dan goud. En het idee dat er ooit een kaart van de hele wereld zou bestaan was ondenkbaar. Deze drie zakatlassen zijn nog geen eeuw oud. Toen was men al gewend aan het idee dat de wereld in kaart gebracht was. Maar kaarten hadden toen nog iets van het wonder dat er nu geheel van af is. Je keek destijds naar een kaart in de hoop dat je een glimp op kon vangen van die plaatsen op de wereld zelf. Al die plekken waren voor gewone mensen immers onbereikbaar. Een atlas gaf mensen de illusie dat er toch een beetje in de buurt konden komen.
Maar kaarten vind ik vooral interessant om hun vormgeving. Een mooie kaart maken is razend moeilijk. En moderne kaarten vind ik zelden mooi meer. Neem bijvoorbeeld deze Zeeland-kaart uit de nieuwe Reis-atlas van Ten Brink. Ik schat dat ie uit de jaren dertig is:
Onze kinderen leren op school de wereld kennen met behulp van zwartwit fotokopieën van kaarten. Dat is heel slecht onderwijs en respectloos ten aanzien van alle inspanningen die mensen hebben geleverd om de wereld in kaart te brengen.