Metafysische zwaartekracht
Tuesday, 24 February 2015
Gisteren Interstellar gezien. Eindelijk weer eens een echte science fiction film, en drie uur! Een van mijn favoriete scenes is er eentje waarin de hoofdpersoon tijd ervaart als een ruimte. Hij zit in een soort hyperkubus, waarin hij alle momenten uit zijn leven kan zien. Allleen al hoe dat in beeld is gebracht, is indrukwekkend en de hele film tien keer waard.
De film haakt naadloos aan op een gedachte die ik al langer in mijn hoofd heb: het maakt niet uit waar of wanneer je leeft. Dit is trouwens altijd het zwakke punt van sci-fi verhalen, omdat die gebaseerd zijn op een probleem, dat opgelost moet worden door ergens iets te veranderen. Maar zo werkt het Leven volgens mij niet. Het enige dat ik kan veranderen is mijn innerlijke houding; de omstandigheden zijn immers gevolgen, geen oorzaken.
Ik luisterde onlangs weer eens naar een aflevering van Coast to coast, met een interview met Jim Elvidge. (De uitzending begint trouwens met een interview met een zeer heldere psycholoog; als u tijd hebt, luister dan dus ook even naar het eerste uur!) Jim Elvidge is een spreekbuis voor het idee dat de werkelijkheid een digitale grondslag heeft. Hij doet daarin onder andere deze uitspraak:
In Interstellar is het verhaal gebaseerd op een idee dat ik fascinerend vind: het idee dat er communicatie mogelijk is met het verleden. (Of met de toekomst, dat is natuurlijk maar net hoe je er over denkt.) Hoe dit idee in Interstellar is uitgewerkt, is leuk voor een film, maar naar mijn idee ongeloofwaardig. Ik denk dat als het waar is, dat de communicatie dan mentaal zal zijn.
Vannacht lag ik daar over te denken en dromen en ik werd wakker met deze zin in mijn hoofd:
De gedachte erachter is dat we altijd in een relatief verleden leven: wat wij als het “nu” ervaren is al gebeurd. Onze zintuigen lopen immers achter feiten aan. Ingrijpen op wat er gebeurt is dus tamelijk tricky en meestal volslagen zinloos. Dit wetende zou ik mezelf in het verleden deze boodschap sturen: maak je nergens druk over, bemoei je nergens mee, probeer niets of niemand te veranderen, geniet zoveel mogelijk!
Ik zie mijn vroegere versies als schetsen van mijn huidige zelf. Maar mijn huidige zelf moet dan weer een schets zijn van mijn toekomstige, verder ontwikkelde zelf. Met andere woorden: het leven maakt me met de snelheid van 60 minuten per uur tot iemand die ik al ben, in de toekomst. De vraag is: kan ik dat proces versnellen of beïnvloeden? Ik denk dat ik het alleen kan vertragen, door me te verzetten tegen een verandering die ingebouwd lijkt in het proces. Iemand noemde Liefde ooit “metafysische zwaartekracht”. Liefde is dan de kracht die mij aantrekt om te laten worden wat ik in wezen allang ben en altijd al geweest ben. Wat ik van mezelf gemaakt heb, mijn hele persoonlijkheid, alles waar ik in geïnvesteerd heb, dat zit grote delen van de dag alleen maar in de weg. Ik zou me kunnen overgeven aan deze metafysische zwaartekracht in plaats van te proberen er zelf iets anders van te maken dat het toch niet is.